Türk iktisadı “15 Temmuz 2016” şokunu kısa müddette atlatsa da, darbe teşebbüsünün iktisada faturası ağır oldu. Dört yıl evvel yaşanan FETÖ’nün hain darbe teşebbüsü sonrası piyasalar bir anda artan risk algısı sebebiyle çekişmeli bir periyoda girdi. Harika durum sebebiyle artan riskler, ekonomik göstergeleri negatif cihette etkiledi. Bunun birinci emareleri döviz kuru üzerinde görüldü. 14 Temmuz 2016’da, günü 2,8780’den kapatan dolar/TL, 15 Temmuz’daki FETÖ’nün hain darbe teşebbüsünün basına yansıması sonucu, yurt dışı piyasalarda 3,0250 seviyesine yükseldi. Araya giren hafta sonu sebebiyle milletlerarası piyasaların saklı olması ve darbe teşebbüsünün kısa müddette bastırılması, göstergelerin daha da berbatlaşmasını engelledi. Hain FETÖ darbe teşebbüsünün büyük nispette bastırıldığı pazartesi günü, BİST 100 endeksi de, 15 Temmuz cuma günkü kapanışa nazaran günü yüzde 7 düşüşle tamamlamıştı. Devamında da düşüş eğilimini sürdüren endeks, haftayı yüzde 13,5’lik paha kaybıyla kapatmıştı. Haziranda 6 aylık bir yükseliş trendinin akabinde 107,4 seviyesine yükselen sanayi üretim endeksi, temmuzda 20 puandan fazla gerileyerek 86,9 seviyesine indi. İhracat, yüzde 11,5 azaldı. Türk iktisadı darbe teşebbüsünün yaşandığı üçüncü çeyrekte, yüzde 0,2 daraldı.
MEMLEKET TOPARLANDI, AMA!..
15 Temmuz sonrası piyasalarda oluşan tedirginliğin taban seviyeye indirilmesi için, iktisat idaresi ve regülatörlerin aldığı birçok önlem işe yaradı ve darbe teşebbüsünün iktisada maliyeti minimuma indirildi. Iktisadın kısa vadede eski performansına ulaşması sağlandı. Bütün bunlara karşın hain FETÖ darbe teşebbüsünün memleket iktisadına direkt maliyeti yaklaşık 158 milyar doları buldu. Kişi başı maliyeti 2 bin dolara tekabül etti. Memlekete dolaylı maliyeti ise 350 milyar dolara ulaştı. Darbe teşebbüsü sebebiyle zarar gören ekonomik dinamiklerin iyileştirilmesi için ağır gayret sarf eden hükûmet, sair bahislerde da uğraş etmek zorunda kaldı. 2018’de yaşanan kur manipülasyonunu, darbe teşebbüsünün uzantısı olarak Türkiye’yi amaç aldı. Iktisada dönük yurt dışı kaynaklı manipülatif bu ataklar da durdurulmaya çalışıldı. Türkiye’ye direkt yabancı anamal girişlerinde gözle görülür yavaşlama yaşandı. 2016’da 16 milyar dolar olan bu fiyat, 2019’da 8,6 milyar dolara kadar geriledi. 15 Temmuz öncesinde yüzde 8 seviyesinde bulunan siyaset getirisi, 2018’de yüzde 24’lere kadar çıktı. Hükûmetin ve TCMB’nin ağır uğraşlarıyla bu orantı tekrar tek haneli rakamlara gelse de, aradan geçen mühlet zarfında Türkiye kıymetli bir bedel ödemek zorunda kaldı.
YARALARI SARARAK SÜRATLE TOPARLANDIK
TOBB Yöneticisi Rifat Hisarcıklıoğlu: Türk milleti gücünü sandıktan, salahiyetini milletten almayan bir idareyi kabul etmeyeceğini, demokrasi ve ulusal irade dışında bir seçeneğe de asla boyun eğmeyeceğini tüm dünyaya göstermiştir. Türk iş dünyası olarak, birebir ruh ve tıpkı inançla çalışmayı sürdürüyoruz.
TİM Yöneticisi İsmail Gülle: 15 Temmuz’da birlik olan iş dünyası ve sivil topluluk kuruluşlarının da katkısıyla, piyasa iktisadına dayalı dönüşüm muvaffakiyet ile hayata geçti. Ekonomik demokratikleşme güçlü bir tabana taşındı. 16 Temmuz 2016 sabahı Türkiye, kimsenin artık müdahaleye cüret edemeyeceği bir periyoda uyandı.
TÜSİAD Yöneticisi Simone Kaslowski: Demokrasimize yapılan müdahale teşebbüsü sonrasında gerek hükûmetimiz, gerekse iktisattan sorumlu denetleyici ve düzenleyici kurumlarımızın yaptığı teşebbüsler ve aldıkları önlemlerle, piyasalara inanç telkin edildi ve finansal piyasamız meselesiz bir formda çalışmaya devam etti.
İTO Yöneticisi Şekib Avdagiç: Türk iş dünyası FETÖ’cü hainlerin sinsi operasyonlarına karşın, geçen 4 yılda çarklarını güçlü formda işletmeyi bir numara ödev olarak gördü. Sonrasındaki getiri ve döviz kurları üzerinden başlatılan taarruzların yaşattığı olumsuz tesirlere karşın, ekonomimizin büyüme performansını sürdürmüş olması değerlidir.
İSO Idare Şurası Yöneticisi Erdal Bahçıvan: Türkiye’nin hain darbeyi muvaffakiyetle püskürterek şunu ilan etmiştir; bu millet artık gücünü sandıktan almayan hiçbir gücü yasal kabul etmeyecektir. İş dünyası olarak da darbenin önündeki duruşumuzu, gerilim testleriyle dolu o günleri muvaffakiyetle geçerek, üreterek ve çalışarak gösterdik.
DEİK Yöneticisi Nail Olpak: Mahsusen yurt dışında Türkiye’nin algısını, manipülatif haberler ve spekülasyonla bozmaya çalışan bir yapıya karşı uğraş verdik. CDS primlerimiz yükseldi, haksız mekana devletimizin notu düşürürüldü. Bunlara karşın süratli bir toparlanma sürecine girerek yaraları sarmayı başardık.
ASKON Lideri Orhan Aydın: FETÖ yönlendirmeleri ve kredi aşamalandırma kuruluşlarının büyük uğraşılarına karşın, devletimiz buhran ortamına sokulamadı. Devlet, alanında adımlarla iktisat üzerinde oynanan oyunları bozdu. Güvensizlik ortamına geçit verilmedi. Tüm paydaşlar olarak büyük Türkiye için işimizin başındayız.
MÜSİAD Yöneticisi Abdurrahman Kaan: 15 Temmuz darbe teşebbüsünü, birinci tank sesinin duyulduğu andaki kadar güçlü bir öfkeyle kınıyoruz. Dünyaya ders olacak nitelikteki karşılığı, en mert ve yiğit formuyla Türk milleti vermiştir. Her devir ve her koşulda ulusal iradeden yana hal alarak, yanlış bilinenleri dünyaya anlatacağız.
Türkiye Gazetesi
Haber7
