Tek okunduğunda bir iletisi olan tümüyle okunduğunda ise örgünün devam ettiği görülen Novella biçiminde kaleme aldığı deneme ve romanın zevkle harmanlandığı bu kitabı da okuyucu tarafından ilgiyle karşılandı.
İçinde yaşadığımız dünyanın birçok sefer içinde kaybolup kimlik karmaşası yaşayan insanımıza bir nebze de olsa nefes aldırmayı hedefleyen bir kitap… Bu açıdan bakıldığında bir nevi “Manevî Ferdî Gelişim” kitabı halinde kıymetlendirilebilir. Müellif günümüz sıkıntılarını ustalıkla işliyor ve okuyucuya “Bir kalbimiz var” dedirtmeyi amaçlıyor.
Alanında en uzun ekranlarda kalan psikoloji programı olan “İyi Bak Kendine” ile ÜLKE TV’de seyircisine seslenen Canbolat bu kitabı ile yeni şeyler söylüyor.
Kendisini kutluyor ve gerçekleştirdiğimiz söyleşiyi dikkatinize sunuyoruz.
-Sizin kitaplarınızın isimleri uzunca… Son kitabınızın da o denli değil mi?
– Evet. Söyleşiler dışındaki birinci kitabın ismi “Hikâyeler Daima Yarım” idi. “Geldim Fakat Yoktun”, “Aklımda Olduğun Aklında Olsun” kitaplarından sonra bu geldi. Onun da uzun: “Kalbi Tutan Mektuplar.”
-Yıllarca ÜLKE TV’de psikoloji programları yaptınız. Eğitim gayeli olan o programda halkımızın sıkıntılarına uzmanlarla karşılıklar ürettiniz. Yeni kitap açısından baktığımızda birebir emel doğrultusunda diyebilir miyiz?
– ÜLKE TV Yayın Direktörü Hasan Öztürk’ün dayanakları ve Üsküdar Üniversitesi’nin katkılarıyla sahiden eğitim maksatlı bu program ile birçok insanımızın ruhuna dokundu. Onlara iyi gelecek bir iş yaptı. Bu bir nevi Prof. Dr. Nevzat Tarhan Hoca ve takımının “Toplumsal Hayrı” olarak gerçekleşti. Daha sonra Şaban Özdemir’in de katkısıyla hafta sonuna taşındı ve “Bilimden Sağlığa” ismi ile devam etti. O kadar çok beşere ve aileye iyi geldi ki, bir nevi kendini arama, bulma ve farkındalık oluşturma programı idi. Birkaç yıl önce Üsküdar’da kendi hâlimde yürüyerek bir dükkânın önünden geçiyordum. Birden birinin boynuma atılıp sarıldığını gördüm. Minnetlerini söz edecek söz bulamıyor üzereydi. “Çocuklarım ve ben Güneydoğu’da geçen o şiddetli gecelerimizde sizleri izleyerek büyüdük. Şifamız oldunuz” demişti. Sorunuza gelecek olursam evet burada tekrar yararlı olma temeli yer alıyor. Beynimize, ruhumuza iyi gelecek sıkıntıları tatlı bir kurgu ve beğenilen bir Türkçe ile ele almaya çalıştık.
-Çağımız insanı vakit fakirliği yaşıyor. Oturup kitap okuyabilecek durumda mı?
– Elbette bir seçicilik olmalı lakin insanımız okumuyor diyemeyiz. Okuyor. Ve giderek kendine şifa dokunuşları sunabilecek metinlere yöneliyor. Bunları bulduğunda ise eşine dostuna tavsiye ediyor. İkram etme yoluna gidiyor. Hatta bu pandemi devrinde dostlarının ismine imzalı kitap göndererek “Muhabbet tazelemesi” yapıyor.
-Kitabın bu türlü bir özelliği var anlaşılan…
-Metnin bunu ne kadar başardığı elbette okurun verebileceği bir karar. Lakin niyetimiz bu. Yayınevine ve bana ulaşan geri dönüşler bu yolda ilerlendiğini gösteriyor. Hepimizin makul bir oranda “Muhabbet tazelemesi”ne gereksinimi var. Bu “İman tazelemek” üzere bir şey. Çünkü Fahr-i Kâinat Efendimiz “Birbirinizi sevmedikçe iman etmiş olamazsınız” ikazıyla bizlere bunu telkin ediyor. Toplumumuzdaki ayrışmayı fakat bu türlü düzeltebiliriz. Muhabbeti temel aldıktan sonra her bahiste saygıyı kaybetmeden ve dataya dayalı olarak tartışabiliriz. Bu bağlarımızı güçlendirir.
-Sevgi, aşk üzere kavramlar biraz da sakız üzere çiğnenir ve sonra da atılır olmadı mı?
– Çok haklısınız. Ne yazık ki… Fakat bu tespitiniz bizim gerçek sevgiye yönelmemizi öneriyor. Gerçek. İçten. Çıkarsız. Menfaate dayalı olmayan sevgilere. Aşk sözcüğünün istismar edildiği fikrinize de katılıyorum. Kalbi temel almayan, süreksiz kazanımları hedefleyen her türlü aşk cambazlıklarından korunmamız değerli. İçeriği bunu desteklemediği halde yalnızca yarar hedefiyle üretildiği aşikâr olan bu türlü eserler piyasada çokça. Fakat okuyucu tarafından bunların elendiğini düşünüyorum. Tekrar edecek olursam aşk tüccarlarından uzak durmak gerekir.
-Burada bir istismardan bahsediyorsunuz sanırım…
– Evet. Aşk en çok istismar edilen hissimiz. Üstelik bu yeni de değildir. Tarihi oldukça gerilere dayanıyor. Doğu da temiz değil bu konuda batı da. Emellerini aşk perdesinin ardına gizlemeye çalışsalar da gerçek gül ile kokmayan plastik çiçeklerin farkı kadar bariz olan bu durum çabucak kendini ele veriyor. Materyal o kadar çok ki… Romantik aşk, takıntılı aşk, edebiyat ve aşk, kamyon ardı yazılarında aşk, filozofların gözünde aşk. Hatta Sûfi gözüyle ve tekrar hatta kelamcıların gözüyle aşktan bahsedebiliriz. Sıkıntı bir söyleşinin hudutlarını aşacağından ilahiyatçı muharrir İsmail Mutlu’nun “Aşk Mukadderat mi?” kitabına havale ediyorum mevzuyu.
-Aslında siz son kitabınızla unutulan bir geleneğe dikkat çektiniz. Mektuplar…
– Evet, doğrudur, ne yazık ki mektup yazma alışkanlığımız artık çok gerilerde kaldı. Bu hususta iştahlı değiliz. Meğer mektup yazmak bizim eski geleneğimizdir. Vaz geçmediğimiz bir özelliğimizdir. Tahminen de tekrar canlandırmanın vakti gelmiştir.
-Mektubun sizin için değerli olmasının kodları nerede gizli?
– Çocukluğumda gizli. Pek çoğumuzun olduğu üzere mektup denilince şimdi elektriğin olmadığı gaz lambası devirlerimizin titrek ışığı hatırımıza düşer. Tek haber alma ve haber salma yolumuzdu. Türkülerimizde asker mektuplarından bahsedilir. Yavukluların kapalı gizli gönderdiği mektuplar aklımıza gelir. O ucu yanık mektuplar… Yeni doğmuş bebeklerin ellerinin çizilip askerde yahut gurbette olan babaya gönderildiği mektuplar… Her mektup o minik evladın ellerinin ne kadar büyüdüğünün ispatıdır. Hasretin katmerlenerek cümlelerin ortasına sızdığı ve yüreğimizi burkarak yerinden oynattığı mektuplar. Evet, çocukluk periyotlarından itibaren mektup hayatımda değerli bir yere sahip. Mektuplar yazdım, mektuplar aldım. İtiraf edeyim benim için hala bir heyecan vesilesidir.
-Bundan ibaret değildir herhalde?
-Hayır değildir. Dahası vardır. Bilindiği “Nebi Mektupları” vardır. Dâvet mektupları diye anılırlar. Bildirim misyonu uzak diyarlar için mektup yoluyla yerine getirilmiştir. Bu nedenle geçiştirilemez.
-Tarihimiz açısından da mektuplar değerli o vakit…
-Tarih dediniz mademki anlatmadan geçmeyelim. Ecdadımız içinde tıpkı biçimde ehemmiyetlidir. “Nâme-i Hümâyûn” olarak anılan Sultan mektupları vardır. Ayakta hürmetle karşılanır. Öpülüp alına konulur ve tazim ile okunur. Çoklukla sır içerir. Bu sebeple mektup taşıyıcılar aşk ehli olmalıdır. Sır ehli olmalıdır. Adanmış olmalıdır. Taşıdığı mektubu canından aziz bilmelidir. “Ulak” olarak da anılan mektup taşıyıcılara “Tatar” denir. Özel olarak çok taraflı yetiştirilir. Alp olmalıdır. Savaş sanatlarını bilmelidir. Kamuflaj bilmelidir. Tabiatla bütünleşme yeteneği kazanmalıdır. İz sürmeyi iyi yapmalı ancak iz bırakmamalıdır. Eskilerin “İlm-i Kıyâfet” dedikleri vücut lisanına hâkim olmalıdır. Lehçelere vakıf bulunmalıdır. Davranışları okuyabilmelidir. Yorumlayabilmelidir. Meslekleri tanımalı onların davranış kodlarını çözmüş olmalıdır. Düşmanların farklı meslek rolüne girip mahallî kıyafetlere bürünerek nasıl istihbarat topladıklarını fark edebilmelidir. Ormanı, ağacı, suyu tanımalıdır. Köroğlu’nun değişiyle “Esen rüzgârdan hîle sezmelidir.” Yol üzerinde kurulabilecek tuzakları evvelce hissedip bozabilmelidir. Ne yapıp edip canını dişine takarak mektubu sahibine vakti vaktine ulaştırmalıdır.
-Anlattıklarınız açısından bakınca bu bir devlet problemi üzere anlaşılıyor.
-Kesinlikle o denli… Hayat memat problemidir nitekim. Mektup diye kolay görülüp geçilemez.
-Az evvel anlattığınız “Tatarlar” yani ulaklar nasıl bir değere sahip?
-Olağanüstü diyebilirim rahatlıkla. Belli bir yaşa kadar evlenemezler. Çoluk çocuğa karışamazlar. Dünyalık iş tutamazlar. Varlıkları devlete aittir. Bu problem varsayım edilenden daha mühimdir.
-Dahası da mı var?
-Evet, var.
-Nedir?
-O kadar stratejiktir ki, Osmanlı kervansaraylarını, hanlarını bu anlayışla konumlandırmıştır.
-Nasıl yani?
-Şöyle anlatayım. Yetiştirilmiş özel bir atın en süratli biçimde bir günlük koşma aralığına nazaran kervansarayları konumlandırmıştır. Tatar yoldan aldığı toz toprakla atıyla yekpare hâline gelmiş olarak hana ulaşır. Hatta bazen tam orada at çatlar. Kimi vakitte Tatar bitmiş bir halde atından orada düşer. Çabucak içeri alınır. Dinlendirilir. Yıkanır. Hancıbaşından aldığı istihbârî bilgiler sonrasında sabah erkenden yeni bir atla yola koyulur ve öteki konaklama noktasına mektupla ulaşır.
-Hancıbaşından ne cins bilgiler alır?
-Hancıbaşı o yörenin istihbarat lideri üzeredir. Handa konuk ettiği bireyleri izler. Bilgiler edinir. Ülke için planlanan tertipleri öğrenir. Bunları Tatar yoluyla iletir. Sıkıntı çok ciddiye alınır, yanılgı ve ihmali kaldırmaz. Hancıbaşılar Tatarların sorumluluğundadır. Âmiri pozisyonundadır. Bir yerden bir yere mektup ulaştırmak bu kadar kıymetlidir. Yani Tatarlar bir nevi devletin kalbi mesabesindedir.
-Kalbe yazılan mektuplar da bu kadar stratejik midir?
-Evet, öyledir. Kalbin özünden coşup taşan hisler düşman eline geçmemelidir. Sâfiyetini korumalıdır. Sızıntı olmamalıdır. Nefis ve şeytanın fesada vermesine müsaade edilmemelidir. Negatif hislerin ataklarından korunmalıdır. Bir kervansaraydan başkasına mektupların itinayla ulaştırılması üzere hisleri yüklenen mektuplar da sahibi olan kalbe tıpkı sıcaklıkta ulaştırılmalıdır.
-Kitap Rüzgâr’a yazılan mektupları barındırıyor. Kimdir Rüzgâr?
– Özümüzdür. Canımızdır. Kalbimizdir. Kalbimizde olandır. İçimizin içidir. Bizi biz yapan niteliklerdir. Sevdiğimizdir. Yârimizdir. Daima “Hak saklasın” dediğimizdir. Hep sakındığımızdır. Koruduğumuzdur. Kadife kundaklarda sakladığımızdır. Gönül salıncağında salladığımızdır. Gecenin bir deminde uzak aradaki yıldızlarda sevda fısıltısı halindeki iç konuşmalarımızdır.
-Herkesin bir Rüzgâr’ı var mıdır şu halde?
– Muhakkak, evet. Vardır. Herkesin nasıl bir kalbi varsa o kalbi ısıtan, ışıtan, imar eden, ayağa kaldıranlar da vardır. Sevda nefesi sunandır.
-Kitabı okuyanlar kendi Rüzgâr’ını buluyor olmalı o vakit?
– Doğrudur. Kitabı okuyanlar kendi Rüzgâr’ını düşünüyor satırlar ortasında. Bu mektupları ben yazdım diyor. Yahut bu mektuplar bana yazılan mektuplar hissini yaşıyor. Bana geri dönen okur bildirilerinde “Rüzgâr’ı tanıyorum” diyenler oldu. Bu ise metnin amacına ulaştığını gösteriyor.
-Söze başlarken kadim geleneğimizde mektup yazmak var dediniz. Biraz açabilir misiniz?
– Elbette. Tarih boyunca farklı mektuplara rastlamaktayız. Tekraren Peygamberimizin dâvet mektuplarını burada zikredebiliriz. Çok kıymetlidir. Mektup denildiğinde aklımıza gelmesinde fayda vardır. Üslûp, hitap formu ve içerik bakımından üzerinde düşünebileceğimiz pek çok konu vardır burada.
-Mektuplar edebî nitelik barındırdığına nazaran farklı kategorilerde mektupların varlığından da bahsedilebilir o halde…
– Evet, bu mektuplar tasnif ediliyor. Özel mektuplar, edebî mektuplar, resmî mektuplar, iş mektupları, açık mektuplar, dâvet mektupları, öğrenci ve taliplere yazılan eğitici mektuplar, sevgi ve aşk temalı mektuplar…
-Edebî mektuplar denildiğinde birinci akla gelenler hangileri?
– Bu mektuplar fikir ve edebiyat alanındaki görüşleri içerir. Okunması ufuk açıcıdır. Müellifin muhayyilesine ortak olmaktır. Sorunuza dönecek olursak 15. Yüzyılda Ali Şir Nevaî değerlidir. Tekrar 16. Yüzyılda Kınalızade Ali’nin mektupları okunabilir. 17. Yüzyılda Veysî ‘nin mektupları tıpkı biçimde. Ragıp Paşa, Namık Kemal, Ahmet Hamdi Tanpınar, Cahit Sıtkı Tarancı, Nazım Hikmet, Abdülhak Hamit Tarhan, Ahmet Mithat, Halikarnas Balıkçısı mektuplarını da zikretmemiz gerekir ancak bunlarla da sonlu görmemek lazım. Günümüz müelliflerine da bakmalıdır. Mektup usulünde tenkit yazıları vardır. Seyahat yazıları vardır.
-Hoca ve öğrenci yazıları da eski vakitleri dikkate aldığımızda kıymetli olmalı…
-Elbette. Hocalar öğrencilerine yazmışlardır. Mürşitler dervişlerine yazmışlardır. Burada ilmî ve manevî eğitim açısından değerli datalara rastlıyoruz. Hatta bunlar geleneğimizde “Mektûbat” formunda de yayınlanmış sonraki jenerasyonlara ulaşmıştır.
-Aşkın sulandırıldığından bahsettiniz ancak yeniden de aşk mektuplarından bahsetmeden geçmemeliyiz değil mi?
– Katiyen. Bu konuda çokça örnek bulunabilir lakin ben bilgi, kültür ve niyet açısından halkımız tarafından “Marifetname” isimli yapıtıyla yakından bilinen Erzurumlu İbrahim Hakkı’nın mektuplarını örnek olarak gösterebilirim. Kesinlikle bakılmalı.
– Ulaşılması mümkün mü?
– Elbette. Üstad Şakir Diclehan tarafından yayınlanan “Sevgi ve aşk mimarı Erzurumlu İbrahim Hakkı’nın Ses Getiren Mektupları” yapıtını tavsiye edebilirim. Burada çok şaşırtan incelikler bulacaklardır. 18. yüzyıl Osmanlı fikir hareketi içinde değerli bir yer meblağ İbrahim Hakkı Hazretleri. Bilim, edebiyat ve kültür alanında insanlığa yeni görüşler sunmuştur. İstanbul’a vazife nedeniyle geldiğinde Erzurum’da bulunan dört hanımına yazdığı mektuplar şaşırtıcıdır.
-Bir örnek mümkün mü?
– Tabi. Sözel olarak ezbere tümünü aktarmam mümkün değil lakin bahsi geçen kitaptan buraya aktarabiliriz. Eşi Firdevs Hanıma yazdığı şu mektuba oradan ulaşabilirler.
“İzzetli, hürmetli, hakikatli, adamlıklı, şefkatli, hatırlı, istekli, asilli, yollu, akıllı, izanlı, hünerli, becerili, üslûplu, güzel, hoş huylu, tatlı lisanlı, uzun uzunluklu ince muhakkak, kıl ayıpsız hatunum, helalim Firdevs Hatun huzuruna,
Deruni lisandan ve can u gönülden selamlar ve dualar edip ol mübarek nazik hatırın sual ederiz, Huda’nın birliğine emanet veririz. Benim nazlı yar-ı gam gusarım. Benim şenliğim, şöhretim, benim sevdiğim, keyfim, benim canım Firdevsim! Neylersin nişlersin, ne keyftesin, ne fikirdesin, ne haldesin, ne demdesin? Benim güzelim, garip gönlünü ne ile eğlersin? Okur musun, nakış mı işlersin? Oynar mısın, güler misin? Benim gönlüm senin halinle eğlenir, sen nicesin? Keşke sizi getirsem, bu vilayetleri seyrettirsem, çünkü sensiz canim rahat olamıyor. Benim hoş keyfim, senden ayrılmak ne çetin ahval imiş bilmezdim. Hak Teala gönül hoşnuğuyla bir dahi dünya gözüyle görüşmek müyesser eylesin. Âmin…
Firdevs, Firdevs, o saçların seveyim, o kaşın seveyim, o gözün seveyim, o yüzün seveyim, ayıpsız canın seveyim. Sakın benden küsmeyesin ki gönlüm sıkılmasın. Kusurlarımı afvet, ahiret hakkını helal eyle.
Bin katman kağıt yazsam seninle sözlerim tükenmez. Hele yavaş, inşallahu Taala, Ramazan geceleri sabahlara kadar sana çok çok gördüğüm, işittiğim pak şeyleri ve esvapları size layık görürüm: Şayet fırsatım olursa alırım, yoksa siz sağ olunuz: Birer hamayli getiririm. Gönlünüz her ne meyve isterse kentten getirtesiniz, meyvesiz kalmayasınız, haftada iki defa çaylara, bahçelere çıkasınız, hapsolmayasınız, rahat olasınız. Allah’ın birliğine emanet olasınız. Ömrün uzun olsun,
Âmin ya Mu`in”
-Mektupların kalbi tutması nasıl oluyor pekala?
– Genel bir kuraldır. Kelam nereden çıkarsa orada karar eder. Yani yalnızca lisandan zuhura gelmişse kulakla duyulur orada sonlanır. Ancak gönülden çıkan kelam kendine uygun gönüller arar ve bulur. Bulduğu yerde mekân fiyat. Oraya sığınır. Yurt edinir. O sebeple mektupların kalbimin sesini taşımasını istedim. Heyecanlarımın yansımasını istek ettim. İnişlerimin, düşüşlerimin, çıkışlarımın, kalkışlarımın izlerini barındırsın istedim. O nedenle Rüzgârıma yazdım. Sevda tütsülü olarak. Kalbimin ritimlerini duyarak.
-Beklediğiniz ilgiyi görüyor mu kitap?
– Neşreden Akıl Fikir Yayınları mutlu görünüyor. Benim inancım her hece, söz, cümle kesinlikle sahibini bulur. Buluşur. Halvet eder. Bereketlenir. Ben de bunu okur dönüşlerinden müşahede ediyorum. Okuyucu kitabı yanında taşıyor ve gittiği yerlerde uygun gördüğü noktalarda bir konsept oluşturup fotoğraflıyor. Kendi toplumsal medyasında yayınlıyor. Bana da gönderiyor. Bende sayfamda paylaşıyorum. Bir etkileşim içindeyiz. Süreç bu türlü devam ediyor.
İmzalı kitap kampanyası yapıldı…
– Evet, tüm internet kitap satış notlarında bulunuyor. Ayrıca www.kitapoba.com sitesi yetkileri ile yayınevi sahiplerinden Fatma Ersem Yargıcı okura imzalı kitap ulaştırmayı düşünüp planladı. İmzalı kitap talep eden isimler tarafıma bildiriliyor. Şahsa özel imzalıyoruz. Ve yayınevi dağıtımcı işbirliği ile sahiplerine ulaştırılıyor.
-Bir evvelki kitap yeniden Rüzgâr ile olan diyaloglardan oluşuyordu.
– “Aklımda Olduğun Aklında Olsun” kitabı Selahattin Arslan’ın çabasıyla Folliant Yayınları ortasında okuyucusuyla buluştu. Takdir gördü. Bu sebeple devamı da geldi. Artık iki kitabı birden temin edenlerde bu devamlılık açısından bakıyor olmalılar.
-Yeni kitap çalışmaları var mı?
-Daha evvel hazırladığım bekleyen iki belge var lakin şu an daha çok İstiklal Gazetesi köşe yazarlığına odaklanmış haldeyim.
-Haftalık mı yazıyorsunuz?
– Hayır, bazen aksatsam bile hafta içi beş gün yazmaya çalışıyorum. Buna fıkra müellifliği deniyor. Biraz daha farklı bir tıp. İçinde fikir, görüş barındıran ancak daha kolay okunabilen, uzun bile olsa nasıl olduğu anlaşılmadan yazının sonuna gelinebilen bir cins. Keyifli yazılar yani. Okuyucuyu kasmıyor, yormuyor. Portre yazıları da deniyorum burada.
-Son olarak bunu açarak bitirelim…
– Tabi. Haftada bir yahut iki gün hayatımı güzelleştiren bireylerle ilgili fıkra tadında portre yazıları bunlar. Lezzetle okunuyor. Hayatımızın içinden geçen bu nakışlı insanları ölmeden yazmayı önemsiyorum. Biz de daha çok dostlar öldüklerinde yazılır. Ben dostlarım yaşarken bunu yapmaya çalışıyorum. Bir nevi vefa yazıları diyebiliriz.
Haber7
