Başşehir Tahran’da kalabalık nüfus ve ağır göç nedeniyle barınma sorunu yaşanırken, kentin şark ve batısında yapılan yüksek yapılar hava sirkülasyonunu önlediği için münhasıran kış aylarında mekteplerin tatil olmasına yol açan yüksek raddede hava kirliliği meydana geliyor.
Mütehassıslara nazaran, ABD yaptırımları, devlette yaşanan ekonomik bunalım ve döviz kurunun yükselişi nedeniyle İranlılar ellerindeki nakdi değer kaybetmemesi için otomotive ya da emlak koluna yatırıyor. Emlak ve otomotiv kollarındaki ölçüsüz talep de fiyatların uçmasına ve toplumsal istikrarın bozulmasına neden oluyor.
Tekrar eksperlere nazaran son aylarda yaşanan kira artışları nedeniyle Tahran’ın kuzeyinde oturanlar orta kesimlere, orta kesimlerde oturanlar güneye ve güneyde oturanlar da başşehrin daha kırsal kesimlerine taşınmak zorunda kaldı.
İran Ulaştırma ve Şehircilik Bakanlığı, başkentte ortalama bir konutun metrekare fiyatının Eylül 2018’de 8 milyon 633 bin tümen (400 dolar) iken, Haziran 2020’de 19 milyon 81 bin tümene (yaklaşık bin dolar) yükseldiğini açıkladı.
Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani de Ulaştırma ve Şehircilik Bakanlığında toplu konut yapan firmalara ucuz arazi tahsis edilmesi, kent sonlarının genişletilmesi talimatı verdi ve kiralara yüzde 25’ten fazla artırım yapılamayacağını söyledi.
“HALK, KONUTA YATIRIM GÖZÜYLE BAKIYOR”
Mevzuyla ilgili AA muhabirine konuşan Emlak Mütehassısı Muhammed Musevi, son 6 aydaki fiyat artışlarının alım-satım ve kiralarda yüzde 50’nin üzerinde olduğunu belirterek, “Enflasyon ve döviz kuru fiyat artışlarına yol açmış olabilir ama bunlardan daha değerlisi halk, konuta yatırım gözüyle bakıyor. Fiyatlar yükselirken alış ve satış canlanıyor, durgunluk yaşanınca da halk ellerindeki anaparayı döviz, altın ve borsa üzere konumlara yatırıp yararıyla kiraya çıkıyor.” dedi.
Emlak dalındaki en büyük meselelerden birinin halkın konuta kapital gözüyle bakması olduğunu aktaran Musevi, şöyle devam etti:
“Konuttan alınan vergi de başka memleketlere nazaran düşük. Emlak kolundaki yüksek yarar nedeniyle müteahhitler bile yaptıkları daireleri satmamayı ve kiraya vermeyi daha yararlı görüyor. Zira vergiler onları zorlamıyor.”
Son günlerde döviz kurunda yaşanan yükselişin de halkın elindeki parayı buralara yatırmasından kaynaklı olduğunu savunan Musevi, “Yaşanan bunalım yalnızca yaptırımlarla izah edilemez. Bunun birçok etkeni var. Yapı gereçlerindeki artış yüzde 50 olmuşsa konutlardaki artış yüzde 100 oluyor. Kentsel dönüşüme giren eski meskenler de artışta değerli bir rol oynuyor.
Daha evvel metrekaresi 40 milyon tümen olan bir daire için artık 80 milyon tümen istiyorlar. Meğer inşaat materyallerindeki artış bu kadar fazla değildir.”
Halkın alım gücünün de vakitle azaldığını ve konutlarını değiştirmek isteyenlerin bunu yapamadığı tespitinde bulunan Musevi, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının da kiraların artışını önleyemediğini söyledi.
Devlet koşullarının salgından kaynaklı olarak mesken tutma ya da taşımaya hiç mütenasip olmamasına karşın yüzde 50’nin üzerinde fiyat artışları olduğunu hatırlatan Musevi, hükümetin kira artışlarının en fazla yüzde 25 olması gerektiği yanındaki kararına da kimsenin uymadığını belirtti.
Emlak Mütehassısı Musevi, laflarını şöyle sürdürdü:
“Ev sahiplerine nazaran hükümet yüzde 25 dediyse gerçekte artışlar çok daha fazla olmalıdır. Artışlarda yüzde 25 azami değil taban olarak görülüyor. Kiracılar, mesken sahiplerini şikayet etmek ve yasal süreçle uğraşmak istemediği için istenen kiraya razı oluyor. Başkaca koronavirüs nedeniyle de taşınmak istemiyorlar.”
“YOĞUN GÖÇ NEDENİYLE KONUT SORUNU DAHA ÇOK TAHRAN’DA YAŞANIYOR”
Devletin sorunu çözmek için yaptığı toplu konutların kent dışında olması nedeniyle talep görmediğini kaydeden Musevi, “Hükümet kent içinde konut yaparsa sorunu bir nebze çözebilir. Şu an kışla olarak kullanılan büyük ortamlar var, bunlar konut için değerlendirilirse gereksinime karşılık verebilir. Hükümet kent dışında ve kırsalda konut yaparsa bu sorunu çözemez.” değerlendirmesinde bulundu.
Emlak kesimindeki buhranın Tahran’la sonlu olmadığına lakin en fazla burada görüldüğüne işaret eden Musevi, şunları kaydetti:
“Yıllar evvel yaşanan ağır göç nedeniyle konut badiresi daha çok Tahran’da çekiliyor. Bir vesair sorun da öteki yanlarda oturan birçok kişinin Tahran’da bir meskeni vardır. Maddi açıdan durumu biraz daha iyi olanlar Tahran’da konut alıyor. Gayri kentlerde yapılan toplu konutlar kentin merkezinde ve çok iyidir. Tahran’da fiyatlar yükseldiği için vatandaşlar anaparayı gayrı kentlere götürüyor bu durum oralarda da fiyatların yükselmesine yol açıyor.”
“TOPLU TAŞIMA ALTYAPISI DAHA ELVERİŞLİ HALE GELİRSE HAVA KİRLİLİĞİ AZALIR”
Musevi, kira artışları ve pahalılık nedeniyle tıpkı konutu paylaşan ailelerin olduğunu ve binaların çatı katında derme çatma odaların yapılıp kiraya verildiğini tabir etti.
“Tahran’a yönelik göç eskiye nazaran çok azaldı velev artık Tahran’dan göç ediliyor.” diyen Musevi, “Tahran’da kalan birçok aile, pahalılık ve oluşan ağır kurallar nedeniyle kendi memleketlerine dönmeyi planlıyor. Durumu biraz daha iyi olanlar Tahran’a gelebilir lakin fakir kesim Tahran’dan gitmek istiyor. Emlak fiyatları halkın Tahran’dan göç etmesine yol açıyor. Bu kurallar bu türlü devam ederse Tahran’da kalmak çok daha zorlaşacaktır.” görüşünü lisana getirdi.
Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin kentlerin genişletilmesi cihetindeki talimatının da tahlil olmayacağını savunan Musevi, “Tahran’ın sonları gereğince büyüdü, garp tarafından Kerec ile Tahran birleşmiş halde. Güney ve şarkta da gereğince genişledi. Hükümet, toplu konut için kentin merkezinde ucuz arsa tahsis etmelidir.” dedi.
Hava kirliliğinin önlenmesi için kimi kesimlerdeki yoğunluğun azalması gerektiğini tabir eden Musevi, laflarını şöyle tamamladı:
“Kentin farklı yerlerine daha iyi hizmet götürülür ve oradaki hayat cazip hale getirilirse yoğunluk dağılır. Başkaca toplu taşıma altyapısı daha elverişli hale gelirse hava kirliliği azalır. Ayrıyeten iş gücünün de bir tarafa birikmesi engellenmelidir. Ayrıca Tahran’da birçok boş konut var, fiyatlar artsın diye kiraya verilmiyor ve satılmıyor.”
HALK EMLAK FİYATLARINDAKİ ARTIŞTAN ŞİKAYETÇİ
Tahran Büyük Çarşı’da emlak işi yapan Murtaza Caferi de konut piyasasının istenilmeyen durumda olduğunu ve hükümetin 15 yıl evvel yaptığı konutları artık yoksulluk hududunda bulunanlara satmaya çalıştığını gelgelelim buralarda suyun, elektriğin ve gayri imkanların olmadığını ileri sürdü.
Caferi, “Devletin yaptığı toplu konutlarda da önemli eksiklikler var. Binalar sallanıyor. Orada oturanlar sert bir rüzgarda binaların sallandığını söylüyor. Başkanlarımıza emlak konusundaki siyasetleri değiştirmeleri ricasında bulunuyorum.” diye konuştu.
Tahranlı emekli vatandaş Cevad Ensari de konut piyasasındaki durumla ilgili yaşadıklarını şöyle anlattı:
“Konut piyasası çok bozuldu. Konutumu 1 ay evvel 1 milyar 100 milyon tümene (55 bin dolar) sattım artık 1 milyar 750 milyon (87 bin dolar) istiyorlar. Sattığıma pişman oldum. Meskeni daha küçük bir yan almak için sattım ancak artık alamıyorum. Böylelikle ortada kaldım.”
Mesken hanımı Menice Ferasani ise emlak fiyatlarının her geçen gün yükselişinden şikayet ederek, “Benim 2 sene evvel bir konutum vardı, daha iyi bir mekan almak için sattım lakin daha sonra alamadığım için artık kiracıyım.” diye konuştu.
Yüksek fiyatlarla mesken almanın imkansız hale geldiğini söyleyen Ferasani, murakabe mekanizmasının işletilmemesi nedeniyle fiyatlarda artış yaşandığını lisana getirdi.
Haber7
