Birinci olarak Aralık 2019’da Çin’in Hubei eyaletine bağlı Vuhan kentinde ortaya çıkan ve kısa müddette tüm dünyaya yayılan yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını nedeniyle 1 milyon 468 binden fazla insan hayatını kaybederken, ölümcül salgına yakalananların sayısı 63 milyonu aştı.
Koronavirüs hakkında birçok bilinmeyen çok sayıda ayrıntı ortada durmaya devam ederken, uzmanlar da salgının durdurulması ile noktasında araştırmalarına devam ediyor.
YÜZ MASKESİ KULLANIMININ DEĞERİNE DİKKAT ÇEKİLİYOR
Popular Science’de yer alan habere nazaran Sıhhat uzmanları, Kovid-19’un yayılışını azaltmaya yardımcı olması maksadıyla yüz maskesi kullanılmasını sık sık öneriyor. Bu durum, maske kullanımının fiziğinin araştırıldığı çalışmaların yanı sıra maskelerin çalışma biçimini etkileyen materyallerin, dizaynların ve öbür ögelerin incelendiği araştırmalara da yol açtı.
Physics of Fluids bülteninde yayımlanan çalışmada araştırmacılar, yüz maskelerine ve onların kullanımına yönelik yapılan araştırmaları incelemiş ve yüz maskelerinin virüsü süzme ya da engelleme biçimleri konusunda şimdiye kadar öğrendiklerimizi özetlemiş.
5 MİKRONUN ALTINDAKİLER DAHA TEHLİKELİ
Yüz maskesinin fonksiyonunu etkileyen kıymetli ögelerden biri de kişi konuşurken, müzik söylerken, hapşırırken, öksürürken ve hatta yalnızca nefes alırken burnundan ve ağzından çıkardığı sıvı damlacıklarının boyutunu kapsıyor. 5-10 mikron civarı boyutlarda olan büyük damlacıklar, bunlardan en yaygın olanları. Lakin bu damlacıklar, yeniden de hayli küçük. Karşılaştırma yapmak gerekirse; bir insan saçının çapı yaklaşık 70 mikron.
Hatta 5 mikronun altında olan daha ufak damlacıklar muhtemelen daha tehlikeli. Bunlar aerosol hale gelip, havada uzun vakit asılı kalabilir. Kullanılan pek çok maske tipi ortasında (kumaş maskeler, ameliyat maskeleri ve N95 maskeleri), yalnızca N95’ler aerosol boyutlu damlacıkları süzebiliyor. Sıhhat çalışanları ve öbür gerekli çalışanların taktığı üzere saatlerce takılan yüz maskelerinin randımanı, maske takmanın genel olarak ne kadar tesirli olabileceğini belirliyor. Isıl rahatlık, bilhassa sıcak ve nemli ortamlarda değerli bir problem.
DAHA YANLIŞSIZ HAL BELİRLENMELİ
Araştırmacılar, hibrid polimer gereçlerden yapılan yüz maskelerinin parçacıkları yüksek randımanda süzerken, tıpkı vakitte yüzü de serinlettiğini keşfetmişler. Bu özel maskelerde kullanılan lifler, kızılötesi ışınıma karşı şeffaf olduğundan, ısının maskenin altından kaçmasına imkan sağlıyor.
Baş muharrir Heow Pueh Lee şöyle söylüyor:
“Maskenin teneffüs direnci ve akış direnci ortasında bir ölçü temas olabilir. Bu kontağın, maske takma mühleti bakımından incelenmesi gerekiyor. Ayrıyeten bu üzere çalışmalarda, yüz maskesinin içindeki alanın çevresel şartlarının da minyatür algılayıcılar ve modeller kullanılarak daha hakikat biçimde belirlenmesi gerekiyor.
“ÇOĞALMA KATSAYISI 1’İN ALTINA DÜŞERSE SALGININ YAYILMASI DURUYOR
Araştırmacılar, yüz maskelerinin tesirli çoğalma katsayısını azaltıp azaltmadığını belirlemeyi amaçlayan epidemiyolojik çalışmaları da incelemişler. Şayet çoğalma katsayısı 1’in altına düşerse, salgının yayılması duruyor. Çalışmalardan birinde, ABD’nin New York eyaletindeki Kovid-19 dataları kullanılmış.
MASKE KULLANIMI ORANI YÜZDE 70’E ÇIKMALI
Çalışmanın muharriri Sanjay Kumar ise şunları söyledi: “Sonuçlar, ameliyat maskeleri üzere tesirli yüz maskelerinin daima halde kullanılmasının salgının bitmesine yol açabileceğini gösteriyor; ama kentte yaşayanların en az %70’i, halk ortasında bu üzere maskeleri daima kullanırsa. Randımanı daha düşük olan kumaş maskeler bile, şayet daima biçimde takılırsa yayılışı yavaşlatabilir.”
Haber7
