İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ABD Lideri Donald Trump’ın ocak ayında açıkladığı lafta Orta Şark barış planına istinaden Garp Şeria’daki yasa dışı Yahudi yerleşim üniteleri ve Ürdün Vadisi’ni “ilhak” etmeyi planlıyor.
Netanyahu’nun ilhak etmeyi planladığı yerler, Garp Şeria’nın yaklaşık yüzde 30’unu oluşturuyor.
Trump idaresinin desteğini alan Netanyahu, milletlerarası yansılara karşın “ilhak” planını hayata geçirmek için 1 Temmuz tarihini belirlemişti.
Netanyahu’nun 1 Temmuz’da “ilhaka” başlama gayesi, koalisyon ortağı olan Savunma Bakanı Benny Gantz’ın planın uygulanma formuna ve zamanlamasına yaptığı itirazların yanı sıra Washington’ın “aceleci davranılmamasını” istemesi üzerine suya düştü.
İsrail Başbakanı, “ilhaka” başlamak için İsrail ve ABD yetkililerin görüşmeye devam ettiğini belirtirken, lokal basına konuşan Netanyahu’ya yakın isimler, planın bu ayın ahir hayata geçirilebileceğini lisana getirdi.
ABD’NİN ONAYI KOŞUL
Filistin-İsrail sıkıntısında iki devletli tahlil mümkünlüğünü ortadan kaldıracağı söz edilen ve Garp Şeria’daki işgali pekiştiren “ilhak” planının hangi tarihte yürürlüğe gireceğini ABD idaresi belirleyecek.
Çünkü Netanyahu ile Gantz’ın imzaladığı koalisyon ittifakında, “ilhak” planının Trump idaresinin onayının akabinde uygulanması kuralı mekan alıyor.
Yeni tip koronavirüs (COVID-19) salgını ve siyahi George Flody’un polis şiddeti sonucu hayatını kaybetmesi nedeniyle güç günler geçiren Trump’ın İsrail’in “ilhak” planına ne devir yeşil ışık yakacağı şimdi kestirilemiyor.
Trump’ın yeşil ışık yakması halinde, Netanyahu’nun milletlerarası kamuoyunun yansısının kınama bildirilerinden öteye geçmemesi nedeniyle “ilhak” planını pratiği bekleniyor.
TRUMP YALNIZ KALDI
Başkanlık koltuğuna oturduğu günden bu yana memleketler arası hukuku hiçe sayarak İsrail’in yanında mahal alan Trump, “ilhak” planına verdiği destekte de yalnız kaldı.
İşgali yok sayarak Kudüs’ün tamamını “İsrail’in başkenti” olarak tanıyan ve Tel Aviv’deki ABD Büyükelçiliğini Kudüs’e taşıyan Trump, artık de tüm dünyanın reaksiyon gösterdiği “ilhak” planına öncülük ediyor.
Kudüs kararı ve büyükelçiliğin taşınmasında olduğu üzere milletlerarası kamuoyunu önüne alan Trump’ın geri adım atması çetin gözüküyor.
ARAP DEVLETLERINDEN CILIZ REAKSIYON
Filistin davasını ve Filistin devletinin geleceğini tehdit eden “ilhak” planına Ürdün dışındaki Arap memleketlerinden cılız reaksiyon gelmesi dikkati çekti.
EN SERT REAKSIYON ÜRDÜN’DEN
Ürdün Başbakanı Ömer er-Rezzaz, “ilhak” planı nedeniyle İsrail ile ilgileri yine gözden geçirmek zorunda kalabilecekleri ihtarında bulundu.
Filistin’i ziyaret eden Ürdün Dışişleri Bakanı Eymen es-Safedi de İsrail’in işgal altındaki Garp Şeria’da nokta alan birtakım kesimleri “ilhak” planının, barış sürecinin temellerini yıktığını söyledi.
Suudi Arabistan, Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) olmak üzere kimi Arap memleketleri ise “ilhak” planına karşı somut adımlar atmak yanına reaksiyon açıklamalarıyla geçiştirmekle yetindi.
“İlhak” planı gündemdeyken BAE ve İsrail Sıhhat Bakanlıklarının Kovid-19 ile savaşta iş birliğine gitme kararı alması dikkati çekti.
Öte yandan Filistin idaresinin Garp Şeria’nın Eriha kentinde düzenlediği “ilhak” tersi şova Mısır’ın Filistin Büyükelçisinin katılmaması gözlerden kaçmadı.
ARAP BİRLİĞİ: İLHAK SAVAŞ KABAHATIDIR
Arap Birliğinin Filistin’in talebiyle 30 Nisan’da medya konferans usulüyle yaptığı içtimada, “ilhak” teşebbüsünün Filistinlilerin haklarına ait savaş hatası olduğu ve BM akitleri ile kararlarını da ihlal manası taşıdığı lisana getirildi.
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Harika İcra Komitesi Içtiması da İsrail’in “ilhak” planını görüşmek için 10 Haziran’da çevrimiçi olarak düzenlendi.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun Türkiye’yi temsil ettiği içtima ahir yayımlanan sonuç bildirgesinde, “Filistin probleminin ve Şark Kudüs’ün, tüm Müslümanların merkezinde olduğu” bir defa daha teyit edildi.
“TÜM UMUTLARI YOK EDECEKTİR”
Bakan Çavuşoğlu İİT Mucize İcra Komitesi Içtimasında yaptığı konuşmada, İsrail’e yasa dışı ilhak planlarını durdurması için net bir ikaz göndermek ve Filistin’le tam bir dayanışma içinde olduklarını göstermek için toplandıklarını hatırlatarak, şunları kaydetti:
“İsrail’in Ürdün Vadisi ve yasa dışı yerleşim ünitelerini ilhakı memleketler arası hukukun ihlali olacaktır. Orta Doğu’da kalıcı bir barış için tüm umutları yok edecektir. Bu durum iki devletli tahlil vizyonunun sonu demektir ve İsrail’i ırkçı bir devlete dönüştürecek olan tek devlet tahliline gidecektir.”
ABD İÇİNDEN REAKSIYON
Her ne kadar Trump idaresi planı desteklese de mahsusen Demokrat Partinin önde gelen isimleri “ilhaka” karşı çıkıyor.
ABD Temsilciler Meclisi Yöneticisi Demokrat Partili Nancy Pelosi, tek taraflı ilhak planının, ABD’nin ulusal güvenlik çıkarlarına ve devlette her iki partinin de İsrail’e yönelik desteğine zarar vereceğini belirtti.
ABD Temsilciler Meclisindeki 233 Demokrat üyeden 191’i İsrail hükümetine hitaben hazırladıkları mektupta, Garp Şeria’daki birtakım yerlerin ilhak edilmesinin barışı tehlikeye atacağı ihtarında bulundu.
Eski ABD Lideri Jimmy Carter da yayımladığı açıklamada, “ilhak” planına reaksiyon göstererek, bunun “yasa dışı toprak gasbı” olacağını söz etti.
BM: TAHLIL TEŞEBBÜSLERINE ZARAR VERİR
BM Umumî Sekreteri Antonio Guterres, “ilhak” planının memleketler arası hukuku ihlal ettiği ve iki devletli tahlil teşebbüslerine zarar verdiği ikazında bulunarak İsrail hükümetine ilhaktan vazgeçmesi daveti yaptı.
Guterres, İsrail ve Filistin’in bölgesel ve milletlerarası destekçileri ile ABD, Rusya, AB ve BM’nin oluşturduğu Orta Şark Dörtlüsü’ne (Quartet) iki devletli tahlil için tarafları bir araya getirmesi davetinde da bulundu.
BM Orta Şark Barış Süreci Hususî Koordinatörü Nikolay Mladenov ise Garp Şeria’nın Eriha kentinde “ilhak” aykırısı şovda yaptığı konuşmada, İsrail’in ilhak planının bağımsız bir Filistin Devleti’nin kurulması hayalini sona erdirdiğini söyledi.
“İLİŞKİLERİMİZİ ETKİLER”
Avrupa Birliğinden (AB) “ilhak” aykırısı açıklamalar gelse de Birliğe üye kimi memleketlerin İsrail’e yönelik sert adımlar atılmasına karşı çıktığı belirtiliyor.
Macaristan Dışişleri Bakanı Peter Szijjarto, 10 Haziran’da Facebook hesabında yaptığı açıklamada, “Macaristan, İsrail’e karışı tek taraflı ve adil olmayan milletlerarası siyasi yaklaşımlara karşı çıkmaya devam edecektir.” diyerek Tel Aviv idaresine desteğini lisana getirdi.
Öte yandan İsrail’in “ilhak” planına AB içinden en dikkat cazip reaksiyon AB Dış Ilgiler ve Güvenlik Siyasetleri Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’dan geldi.
AB’nin bu husustaki tavrının net olduğunun altını çizen Borrell, İsrail’in ilhak planını pratiği halinde halihazırdaki yakın ikili bağlantıların etkileneceği uyarısı yaptı.
Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas ise Kovid-19 salgınında birinci yurt dışı ziyaretini İsrail’e yaparak Netanyahu hükümetini “ilhak” planı konusunda uyardı.
Ziyareti sırasında Maas, İsrailli yetkililere “ilhak” planının uygulanması halinde birtakım devletlerin Tel Aviv’e yaptırım uygulayabileceği ve Filistin devletini resmi olarak tanıyabileceği iletisini iletti.
Plana bir reaksiyon de Belçika’dan geldi. Belçika Parlamentosu da İsrail’in ilhak planına karşı “uygun adımlar atılması” davetinde bulunan önergeyi oy çokluğuyla kabul etti.
JOHNSON: İLHAKI TANIMAYACAĞIZ
İngiltere Başbakanı Boris Johnson ise İsrail’de bir gazetede yayımlanan makalesinde Netanyahu idaresine “ilhak” planından vazgeçmesi daveti yaptı.
“İlhakın” milletlerarası hukuka münafi olacağı ikazında bulunan Johnson, “Umarım ilhak planı uygulanmaz. Uygulanması halinde, İngiltere, her iki tarafın (Filistin-İsrail) üzerinde mutabık kaldıkları dışında, 1967 hudutlarındaki hiçbir değişikliği tanımayacaktır.” tabirlerini kullandı.
İLHAK PLANINA KARŞI MEMLEKETLER
Filistin topraklarına yönelik işgali ve insan hakları ihlalleri nedeniyle milletlerarası camiada giderek yalnızlaşan İsrail’e “ilhak” planı nedeniyle Rusya ve Çin de reaksiyon gösterdi.
Rusya Dışişleri Bakanlığı, İsrail’in ilhak planını eleştirerek, bu çeşit yayılmacı hareketlerin Filistin’de tehlikeli bir şiddet sarmalına neden olabileceği, yerde ise durumu istikrarsızlaştırabileceği ikaz yaptı.
Çin’in Filistin Büyükelçisi Guo Wei, Filistin resmi haber ajansı WAFA’ya yaptığı açıklamada, Pekin idaresinin 1967 sonlarında başşehri Şark Kudüs olan bağımsız Filistin devletinin kurulmasını desteklediğini belirterek, ilhak planına karşı olduklarının altını çizdi.
Haber7
