Besin israfı tüm dünyada tartışılan ve önlenmeye çalışılan çok değerli bir mevzu. Birçok ülke bu bahiste insanları bilgilendirmeye ve tedbir almaya çalışıyor. Birleşmiş Milletler (BM) Etraf Programı tarafından hazırlanan 2021 BM Besin İsrafı Endeksi Raporu’na göre:
Türkiye’de her yıl 11,3 milyon tondan fazla besin israf ediliyor.
Türkiye’de her yıl kişi başına meskenlerde 93 kilogram (kg), restoranlarda 28 kg ve satış noktalarında 16 kg yiyecek çöpe atılıyor.Türkiye, dünya genelinde en fazla besinin israf edildiği ülkeler ortasında yer alıyor.
Tıpkı rapora nazaran dünyada besin israfının durumu ise şöyle:
Dünya genelinde her yıl toplam 931 milyon ton besin israf ediliyor. Bu, global çapta perakende satış noktaları, konutlar ve restoranlarda tüketime hazır besinin yüzde 17’sinin direkt çöpe gitmesi manasına geliyor.
İsrafın yüzde 61’i meskenlerde yapılıyor.
Dünya genelinde israf edilen besinin toplamı, 40 tonluk 23 milyon kamyon dolusu yiyeceğe karşılık geliyor. Uzmanlar, “Bu kadar kamyonun uzunluğu dünyanın etrafının yedi katı” diyor.
Pekala, ülkemizde beşerler besin israfı hakkında ne düşünüyor?
NG Araştırma 22 Mart – 1 Nisan 2021 tarihleri ortasında, Türkiye geneli, 15 yaş üzeri, 2178 kişinin iştiraki ile online araştırma platformu benderimki.com üzerinde kamuoyu araştırması gerçekleştirdi.
Türkiye’de besin israfı ne durumda?
İştirakçilere ülkemizde besin israfının ne boyutta olduğunu sorduk. %81’i israf olduğunu düşündüklerini belirtti.
Bu mevzuda Türkiye İsrafı Tedbire Vakfı İdare Konseyi Lideri Prof Dr. Aziz Akgül’ün 2019 yılında yaptığı açıklamaya nazaran , “Türkiye’de 1 yılda israf edilen besin ölçüsü 26 milyon tondur. Bunun karşılığı 214 milyar lira.”
Konutunda besin israfı var mı?
İştirakçilere meskenlerinde besin israfı olup olmadığını sorduk. yüzde 27’sinin meskeninde besin israfı olduğunu öğrendik. Bu sonuca baktığımızda insanların besin israfı konusunda genel olarak diğerlerini sorumlu tuttuğunu görüyoruz. Lakin unutmayalım ki Türkiye’de meskenlerde kişi başı yılda 93 kg besin israfı yapılıyor. Az da olsa çok da olsa bunda bizim de hissemizin olması epey beklenen. İsraf etmek için çöpe kiloyla atmak gerekmiyor. Bir domatesi yiyemeden yarısını bile çürütüp çöpe atmak ya da bir kısmı çürüdü diye sağlam kısmını kurtarmadan tümünü çöpe atmak, ne kadar temiz görünse de israf oluyor. Sokak pazarlarında gün sonunda yerlere dökülenlerden ve çöplerden bulduklarıyla karnını doyurmaya çalışan insanların yaşadığı ülkemizde, bir üzüm adedini bile israf etmeye hakkımız var mı?
Yiyecekler bitmeden alışveriş yapar mısın?
Günlük yaşantımızda konuttaki yiyeceklerin hepsini tüketmeyi bekliyor muyuz yoksa bitmeden tekrar alışverişe çıkıyor muyuz? Besin israfının yüksek olmasında alışveriş tavrımız da rol oynuyor olabilir mi? Artık ülkemizdeki besin alışveriş alışkanlıklarını inceleyelim!
Konutundaki yiyecekleri bitirmeden nadiren yahut hiçbir vakit alışverişe çıkmayanlar sadece her 5 şahıstan 1’i. Geriye kalan her 5 şahıstan 4’ü ise konutundaki yiyecekleri bitirmeye pek de dikkat etmiyor.
Alışverişte fazladan yiyecek alır mısın?
Markete gittiğimizde, muhtaçlığımız olmayan şeyler de alabiliyoruz. Marketteyken gerek sunumu, gerek fiyatı olsun o an almakta gerekli gördüğümüz eserler bazen meskene geldiğimizde gereksiz gelebiliyor. Bazen de yaptığımız alışverişin bizi uzun mühlet yönetim etmesi için fazla fazla alışveriş yapabiliyoruz. Bilhassa pandemi periyodunda kendimizi daha fazla izole edebilmek için besin alışverişi yaptığımız ve toplumsal arayı muhafazanın her vakit mümkün olmadığı yerlerden kaçınmaya çalışabiliyoruz.
Sonuçlara baktığımızda insanların yaklaşık yarısı besin alışverişlerinde gereksiniminden fazla aldığını belirtiyor. Meskendeki yiyeceklerin bitmesini beklemeden alışverişe çıkıp ayrıyeten fazladan da yiyecek almak tahminen hayat konforu açısından yararlı olabilir. Lakin çevresel ekosisteme, iktisada ve öbür insanlara verdiğimiz ziyanı düşündüğümüzde ortaya çıkan tablo tekrar tekrar bu davranışlarımızı sorgulamamız gerektiğini gösteriyor.
Tabağında yiyecek bırakır mısın?
Yiyebileceğimizden fazla yemeği tabağımıza almak, israfı arttıran ögelerden yalnızca bir tanesi. Bunun yanı sıra klasik misafirperverliğimiz ve sevdiklerimizle paylaşmanın hazzı, kolay kolay gözden kaçsa da israfa neden olabiliyor. Konuklarımız için hazırladığımız çeşit çeşit yemekleri ve tatlıları bol bol koymamak kültürümüzün kesimi. Yalnızca bunlar da değil. Dışarıda yemeğe çıktığımızda birtakım restoranlar müşterilerini iyi hissettirebilmek ismine mezeleri, ekmekleri bol bol, bitmeden daha da fazla getiriyor. Günün sonunda gözler boyanıyor, tahminen iyi para da kazanılıyor. Lakin küçük bir kesim tatmin olurken yapılan israfla daima birlikte kaybediyoruz. Tekrar hatırlayalım ki Türkiye’de restoranlarda yılda kişi başı 28 kg besin israfı yapılıyor.
Bu soruya verilen yanıtlar, öbür durumlara nazaran daha olumlu bir noktada. Yiyebileceğimizden fazlasını tabaklarımıza almamaya itina gösteriyoruz. Sadece her 5 bireyden 1’inin tabağında bıraktığı yiyeceklerle israfa meyilli olduğunu görüyoruz.
Ya bugünden sonra?
Yazımızın girişinde verdiğimiz BM raporundaki bilgileri katılımcılarımızla da paylaştık. Bu bilgilendirmeyle şahsî olarak yapılan israfın toplamda nasıl bir tablo ortaya çıkardığını bilmelerini sağladık. Bu bilgilendirmeden sonra iştirakçilerin %56’sı artık israf etmeyeceğini söyledi. %40’ı ise esasen israf etmediğini ve bundan sonra da etmeyeceğini belirtti.
İsraf etmiyorum diyenlerin oranı bu kadar yüksekken, israf edilen yiyeceğin bu kadar fazla olması hayli düşündürücü. Tahminen hakikaten israf ettiğimizin farkında değiliz. Tahminen de bunu kendimize bile itiraf etmekten utanıyoruz. Daima oburlarının israf ettiğini ve oburlarının sorumlu olduğunu düşünüyoruz. Fakat her şeyde olduğu üzere, israfı önlemek için evvel kendimizden başlamamız gerekiyor. Unutmayalım, diğerlerini değiştiremeyebiliriz. Değişim kendimizle başlar.
Haber7
